Duizenden bezoekers vanuit de hele wereld komen speciaal naar Alkmaar voor de kaasmarkt. Het is dan ook een bijzonder schouwspel met een plein vol kaas en sjouwende kaasdragers. In 1365 heeft Alkmaar weegrecht en één weegschaal maar in 1612 zijn dit er al vier. Wanneer de eerste echte kaasmarkt heeft plaats gevonden is in nevelen gehuld. Er zijn oude documenten gevonden waarop duidelijk wordt dat in 1622 de kaasmarkt met zekerheid plaatsvond, maar er is ook bewijs dat in 1593 het kaasdragersgilde werd opgericht; hieruit kunnen we opmaken dat er toen ook al een kaasmarkt moet zijn geweest.

Een Kaasmarkt ziet er als volgt uit:

• Kaasdragers voeren de kazen op berries aan en af. Op de berries ligt maar liefst 160 kilo kaas!  
• In het Waaggebouw worden de kazen gewogen.
• Handelaren en boeren onderhandelen over de prijs van de kaas.
• Ingooiers gooien de kazen op wagens zodat ze verder vervoerd kunnen worden.
• Kaasmeisjes en -jongens informeren de bezoekers over het reilen en zeilen op de Kaasmarkt.

WAT GEBEURT ER OP DE KAASMARKT?

De Alkmaarse kaasmarkt is de oudste en grootste van Nederland. Sinds 1365 bezit Alkmaar één kaasweegschaal, in 1612 heeft de stad al maar liefst vier kaasweegschalen. Ook het Waagplein, waar de kaasmarkt al sinds het begin plaatsvindt, is meerdere keren vergroot. Uit deze gegevens blijkt het grote belang van de kaashandel voor Alkmaar. Wil je meer weten over de geschiedenis van de Alkmaarse kaasmarkt? Klik dan hier.

Dit jaar kan je de kaasmarkt in de periode vanaf 31 maart tot en met 29 september elke vrijdag tussen 10:00 uur tot 13:00 uur op het Waagplein aanschouwen. Ook kan je de avondkaasmarkt bezoeken op de dinsdagavonden in juli en augustus tussen 19:00 uur en 21:00 uur. 
 

07.00 uur – Kazen zetten

Vrachtwagens vol kazen rijden het Waagplein op waar de Alkmaarse Kaasmarkt al vanaf het begin plaatsvindt. Onder toeziend oog van de marktmeester leggen de ‘zetters’ maar liefst 30.000 kilo aan Goudse en Edammer kazen in lange rijen op het nog stille Waagplein. Dat zijn zo’n 2.400 kazen! Dit moet om 9:30 uur klaar zijn.

09.30 uur – Kaasdragers

De kaasdragers arriveren in het Waaggebouw. Wie te laat is moet een boete betalen, die deels ten goede komt aan een school in het stadje ‘Alkmaar’ in Suriname.

Meer informatie over het Alkmaarse Kaasdragersgilde >>

09.45 uur – Appél Kaasvader

Het hoofd van de kaasdragers, de ‘kaasvader’, houdt in het Waaggebouw zijn appél aan de kaasdragers. Zijn alle kaasdragers aanwezig? Zijn er op de markt vandaag bijzonderheden? Welke kaasdragers gaat werken op welk deel van de Kaasmarkt?

10.00 uur – de Kaasbel

Stipt om 10 uur wordt de kaasbel geluid. Hiermee is de kaasmarkt voor bezoekers geopend. De eer van het luiden gaat meestal naar een bekende Nederlander of relatie van de Gemeente Alkmaar.

vanaf 10.00 uur – Kazen keuren

Na het luiden van de bel keuren de keurmeesters de kazen, dit doen zij door de kaas te bekloppen beproeven en te bevoelen. Met een speciale kaasboor wordt een stukje uit de kaas gehaald. De geur en de elasticiteit van het stukje kaas wat hieruit komt zegt iets over het vetgehalte. Ze kijken ook naar de hoeveelheid gaten in de kaas: deze horen perfect over de kaas verdeeld te zijn.

De steekproef

Neem jij ook weleens een steekproef? Deze term is afkomstig van de Kaasmarkt, waar de keurmeesters met een kaasboor een stukje uit de kaas halen om de kaas te kunnen proeven.

Na een positieve keuring kan het grote onderhandelen over de prijs van de kaas beginnen. Dit gebeurt nog altijd via de ouderwetse methode, ‘handjeklap’. De laatste handklap betekent dat de verkoop van de partij kaas rond is.

vanaf 10.00 uur – Kaas wegen

Zodra een partij kaas is verkocht dragen de kaasdragers de kaas op een berrie naar de Waag. Daar wordt de kaas gewogen door de zogenaamde ‘tasman’. Waar de naam tasman vandaan komt? Van de tas om zijn middel, waar hij het geïnde geld bewaart. De waagmeester ziet er op toe dat het juiste gewicht aan de koper wordt doorberekend. Na het wegen markeert de tasman de houten berrie door er een stempel op te zetten.

vanaf 10.00 uur – Kaas wegdragen

Is een partij kaas gewogen en verkocht? Dan dragen de kaasdragers de kazen over de markt naar de vrachtwagens van de kopers. Ze dragen de kaas met zijn tweeën op een berrie. Hierop ligt wel meer dan 100 kilo kaas! Het is een hele kunst om de kaasberrie stil te laten hangen tijdens het lopen. De Kaasdragers moeten in een bepaald ritme lopen dat de ‘kaasdragersdribbel wordt genoemd.’ Op die manier hangt de berrie het stilst tussen de kaasdragers in.

12.30 – Kaas Ingooien

De ingooiers laden de laatste kazen in karren en brengen ze naar de vrachtwagens in de Marktstraat. De kaas verdwijnt van het Waagplein, maar ervoor in de plaats komen gezellige terrassen. Misschien heb je wel trek gekregen in een broodje kaas…