Nederland koploper in lichtvervuiling: Nacht van de Nacht vraagt aandacht voor duisternis

26 oktober 2024

Nederland is in Europa één van de gebieden met de meeste lichtvervuiling. Dit heeft ernstige gevolgen voor mens en natuur en schopt hele ecosystemen in de war. Dat benadrukken de Natuur en Milieufederaties tijdens de Nacht van de Nacht, die komende zaterdag 26 oktober plaatsvindt. “Lichtvervuiling wordt sinds kort erkend in de wetenschappelijke wereld als een mogelijke hoofdoorzaak van het wereldwijde uitsterven van soorten. De urgentie van actie wordt nog steeds onvoldoende gezien, terwijl we het tij nu echt moeten keren”, vertelt Annie van de Pas, directeur van de Natuur en Milieufederaties.

Duisternis is essentieel voor het behoud van de natuur. Dieren zoals insecten, vleermuizen en trekvogels hebben de nacht nodig om te overleven. Het kunstmatige licht verstoort hun leefomgeving en natuurlijke ritme, met dramatische gevolgen. Van de Pas: “Vogels kunnen gedesoriënteerd raken en tegen gebouwen aanvliegen of van uitputting sterven. Tijdens de vogeltrek sterven jaarlijks miljoenen vogels vanwege lichtvervuiling van steden, boorplatforms en grote bedrijvenclusters. Juist nu de VN biodiversiteitstop in Colombia plaatsvindt, is het belangrijk de grote impact van lichtvervuiling op de natuur aan te pakken en de plek in beleid te geven die het verdient.
Ook voor ons mensen is de duisternis onmisbaar. Kunstmatig licht verstoort onze biologische klok, wat kan leiden tot slaapstoornissen, depressie, obesitas, verhoogde stress en borstkanker. Zonder donkere nachten raken we uit balans.”

Activiteiten door het hele land
Voor het twintigste jaar organiseren de Natuur en Milieufederaties de Nacht van de Nacht om de magie van een donkere, stille nacht te herontdekken. Door het hele land staat dit onder druk door de lichtvervuiling. Van de Pas: “Als we nu niet in actie komen tegen lichtvervuiling, zal het binnen 25 jaar nergens in Europa nog mogelijk zijn om de Melkweg te bewonderen.” In alle provincies worden er daarom op zaterdag 26 oktober honderden diverse nachtelijke activiteiten georganiseerd, zoals kano en boottochten in het donker met uitleg over nachtelijke natuur, klimmen in het donkere bos, nachtschilderen, nachtpoëzie, nachtfotografie, diverse nachtwandelingen met natuurgidsen, activiteiten en lezingen bij lokale sterrenwachten en.

Oproep tot minder en anders verlichten
Bedrijven, gemeenten en individuen worden opgeroepen om maatregelen te nemen om lichtvervuiling tegen te gaan. Zo worden gemeenten onder andere geadviseerd om over te stappen op dimbaar licht, gebruik te maken van intelligente verlichtingssystemen en monumenten en andere bezienswaardigheden zo veel mogelijk van binnenuit te verlichten, in plaats van verlichting die omhoog schijnt. “Het is belangrijk dat gemeenten een goede balans vinden in het gebruik van verlichting, zodat de veiligheid gewaarborgd is en tegelijkertijd de natuur ontzien wordt.” Bedrijven worden aangesproken op buitenreclames en het doven van kantoorverlichting. “Soms zie je middenin de nacht showrooms en kantoren vol verlicht zijn, terwijl er niemand is. Dat is niet alleen lichtvervuiling, maar ook energieverspilling”, legt Van de Pas uit.

Europese Natuurherstelwet
Volgens de Natuur en Milieufederaties biedt de onlangs aangenomen Europese Natuurherstelwet hoop. Van de Pas: “Deze wet biedt mogelijkheden om lichtvervuiling aan te pakken. In de gebieden die daar gevoelig voor zijn, kunnen maatregelen worden genomen om de invloed van kunstlicht te beperken, bijvoorbeeld door het aanpassen van verlichting in en rond beschermde natuurgebieden.”De wet bevat maatregelen die ervoor moeten zorgen dat in 2030 ten minste twintig procent van de land- en zeegebieden van Europa hersteld is.

Mini docu over lichtvervuiling
Voor de Nacht van de Nacht maakten Jester & Wylde een vierdelige mini-docu over lichtvervuiling, met hulp van het Cultuurfonds.