Op 12 oktober 2023 zijn voor de 32ste keer de Pieter van Foreest wetenschapsprijzen uitgereikt. Voor het eerst gebeurde dat in het Alkmaarse theater De Vest.
Publicatieprijs
De FRAIL-HIP studie, waarin werd onderzocht of een heupoperatie bij zeer kwetsbare ouderen met een heupfractuur de juiste behandeling is, werd bekroond met de publicatieprijs. Moeten we een heupfractuur wel in alle gevallen opereren? Ook bij zeer kwetsbare ouderen met een beperkte levensverwachting? Sverre Loggers heeft er drie jaar onderzoek naar gedaan, in Noordwest en in maar liefst 25 andere Nederlandse ziekenhuizen en zorginstellingen. Hij bezocht alle 172 geïncludeerde patiënten – gemiddelde leeftijd 88 jaar, merendeels vrouw, vaak ondervoed en slecht ter been – persoonlijk. Binnenkort hoopt hij op de FRAIL-HIP studie te promoveren. Het gezaghebbende tijdschrift JAMA Surgery publiceerde eerder al de uitkomsten van het onderzoek.
Wel of niet opereren?
Niet opereren geeft bij zeer kwetsbare ouderen in de laatste levensfase géén slechtere kwaliteit van leven in vergelijking met een operatie. Dat is in tegenstelling tot de richtlijn welke stelt om in principe altijd te opereren, tenzij de levensverwachting minder dan zes weken bedraagt. Dit geldt voor een hele selecte groep, minder dan 5 procent van de patiënten die aan een heupfractuur worden geopereerd. Voor de overige patiënten geldt dat opereren in de meeste gevallen de beste optie is. Het wel- of niet opereren wordt door de betrokken zorgverleners middels gezamenlijke besluitvorming besproken met de patiënten en hun naasten. De wensen en verwachtingen ten aanzien van de laatste levensfase staan daarbij centraal. Wie afziet van opereren gaat zo snel mogelijk terug naar de eigen woonomgeving, met de nadruk op comfort en pijnbestrijding. Binnen de studie is de data van deze besluitvorming systematisch verzameld, zodat de uitkomsten met elkaar vergeleken konden worden.
Zinnige zorg
Loggers concludeerde dat in de groep zeer kwetsbare ouderen in de laatste levensfase vaak gekozen werd voor niet opereren. De kwaliteit van leven was bij hen niet slechter dan bij patiënten die wel werden geopereerd. De tevredenheid over de behandelkeuze bleek bij patiënt en familie groot en als de dood intrad, was er over het algemeen sprake van een humane manier van sterven. Bij patiënten waar was gekozen voor wel opereren werden veelvuldig complicaties geregistreerd, maar werden ook frequent goede resultaten bereikt. De FRAIL-HIP studie is bekroond omdat het draait om zinnige zorg, samen beslissen er een belangrijke factor in is en het de oudere patiënt ten goede komt. Bovendien gaat het om een complex onderzoek, met meerdere disciplines en een groot aantal ziekenhuizen. Bijzonder is ook dat de uitkomsten nu al hebben geleid tot veranderingen in de behandeling van kwetsbare patiënten met een heupfractuur.
Ook genomineerd
Voor de publicatieprijs waren naast Loggers ook Ursula de Ruijter, arts-onderzoeker interne geneeskunde, en Jelle van der List, aios orthopedie, genomineerd. De Ruijter onderzocht uit oogpunt van zorgkwaliteit en kostenbeheersing modellen waarmee kan worden voorspeld welke patiënten veel zorg nodig zullen hebben, zogeheten high-need high-cost (HNHC) patiënten. Van der List deed onderzoek naar de vraag of mensen die voorafgaand aan een totale knieoperatie heel angstig zijn of de pijn in gedachten erger maken – het zogeheten catastroferen – ook na hun operatie meer last hebben. Hij concludeerde dat deze patiëntengroep de eerste tijd na de operatie beter scoort, maar dat ze na twee jaar toch weer meer last hebben dan geopereerden die niet catastroferen.
De drie genomineerden voor de Pieter van Foreest publicatieprijs 2023. Vlnr onderzoeker orthopedie Joyce Benner die het onderzoek namens collega Jelle van der List presenteerde, anios interne geneeskunde Ursula de Ruijter, en winnaar Sverre Loggers, aios chirurgie.
Aanmoedigingsprijs voor kinderarts Femke de Groof
Kinderarts-neonatoloog Femke de Groof is winnaar geworden van de Pieter van Foreest aanmoedigingsprijs 2023. Femke doet onderzoek naar zogeheten matig-laat prematuur geborenen, dat wil zeggen baby’s die met 32 tot 36 weken ter wereld zijn gekomen. Ze kreeg de prijs uit handen van Lisa van der Putten, kno-arts en lid van de Wetenschappelijke Advies Raad (WAR) van Noordwest. ‘Femke verdient eigenlijk een oeuvre-prijs’, zei Van der Putten op 12 oktober bij de uitreiking in theater De Vest. Ze prees de kinderarts voor haar inzet voor opleiding en onderzoek, dat ze deels in haar vrije tijd verricht en waarvoor ze ook collega’s en verpleegkundigen weet te enthousiasmeren. Zo leidde ze de researchverpleegkundigen Linda van Meurs en Marije Bokhorst op en begeleidde ze meerdere bachelor- en masterstudenten bij onderzoeken. De jaarlijkse aanmoedigingsprijs gaat gewoonlijk naar een beginnende onderzoeker. De Groof heeft al veel onderzoek op haar naam staan, maar krijgt de prijs volgens Van der Putten ‘als aanmoediging om te laten zien wat je allemaal nog meer in petto hebt’. Die woorden werden in de zaal niet alleen met applaus, maar ook met gejuich ontvangen.
Innovatieprijs voor handschoenenproject
Vera Spaan, deskundige infectiepreventie in Noordwest, maakt zich sterk voor een goed gebruik van de handschoenen. Ze kreeg er de Pieter van Foreest innovatieprijs 2023 voor. Onder de noemer ‘Minder is beter’ startte Vera Spaan een pilot op twee afdelingen van Noordwest, met als doel het onjuist gebruik van niet-steriele handschoenen met vijftien procent te verminderen. Ze verspreidde kennis en informatie over een juist gebruik via factsheets en klinische lessen. Dat bleek effectief, maar nog niet voldoende om álle zorgprofessionals te bereiken. Op Vera’s advies is het project uitgebreid naar alle verpleegafdelingen en is er een handschoenenweek georganiseerd. ‘Een leuk idee, heel relevant en goed uitgevoerd. Dit gaat ons nog veel brengen. Begonnen als stage-onderwerp, en inmiddels hebben andere ziekenhuizen de resultaten al opgevraagd. Complimenten!’ aldus kno-arts Lisa van der Putten namens de WAR.
Foto’s: Studio Wick Natzijl
